Tommaso Campanella, De sensu rerum, p. 19
sensu. Vox etiam pusilli animalis terret, sicut nos suberis
stridor
quando inciditur, quoniam acute aërem movet, qui spiritum
nostrum
penetrat, pungitque et secat, sicuti punctus ipse sectusque est.
Et Costa noster a stridula canum et puerorum voce terrefit,
magis
autem suspiriis. Quin et canem observavi ad sonitum campanae ita
affectum
ululare consuevisse. Animalia patiuntur frigus ac calorem
ab aëre, quoniam ventri
dedita sunt, et aliud non cogitant, sicut homo,
ideo ex aëris affectibus tempestatem
praesentiunt, studentque consulere
tunc ventri, et vociferantur, declarantque nobis,
sicuti nos expectantes
bellum, aliudve novi. Aër enim per poros et
respirationem
communicat cum spiritu nostro in capite, ipsumque humectat,
aut
attenuat, aut calefacit, aut refrigerat, aut aggravat. Et qui
attendunt,
persentiunt temporum ex aëre mutationem. Nam hernia aliove
morbo
affecti, bene austrum norunt, quo tumescunt, frigusque quo plagae
veteres
constupescunt. Ita luna tumefacit maria, variasque mutationes,
variatis splendoribus
adducit, et res humidiores eiusmodi affectum
patiuntur magis quam sicciores. Sol
mutationes magnas, grandes, et
consuetas inducit, luna vero parvas eiusmodi calore
blando tumefaciens,
et minus attenuans. Adde et siderum congressus, varietatis
causas.
Ex eiusmodi sympathia et antipathia in mundo sensum, consensumque
esse
declaratur. Idcirco res marinae terrestribus sunt similes,
ita ut piscis Episcopus,
et catena, et lorica, et verpa reperiatur. Hae autem
res persimiles sunt caloribus
ab astris demissis, et hoc pacto res
conformantibus, non ad quantum ipsae habent,
nam is ignis magnus
est; sed ad quod imminutum in terram perfertur; stellae autem
in
Deo, omniaque Entia ideas habent.
Appendix
~
Postquam librum hunc conscripseram annis multis, pervenit ad me
per manus Tob.Ad. nostrae Philosophiae Summistae, libellus G. Gilberti
de Magnetica Philosophia . Ubi vir
mirificus in experientia
multiplici occupatus, contra priscos de magnete scriptores
optime
disputat; suas tamen theses ad Copernici doctrinam
aptat, a Timaeo
et Philolao
nostratibus manantem. Nolui opiniones meas mutare;
neque textum reficere,ne alienos
labores praeripere tanquam meos
videar. Gaudeo sane quod et ipse non ad quascunque
fictiones magnetis
motum refert, sed causas investigat experiendo, et motum
eius
ad terram perpetuo observat, et ex necessitate positionis naturalis
fieri
statuit, quod et nos scripseramus; Attamen ad polos coeli et ad
magneticam
Insulam nos sensum magnetis referebamus, ipse vero ad
polos terrae:
et perplacet experientia, quod magnes in medio terrae,
vel mari undique a terra
distans recta ad polos respicit: ubi vero terrae